środa, 10 lutego 2016

Ptaki Bałtyku - wpływ zmian klimatu

Wzdłuz wybrzezy Morza Bałtyckiego zamieszkuje ponad 30 gatunków ptaków wodnych.
Charakterystycznymi mieszkancami tych obszarów sa:

– alki: alka krzywonosa (Alca torda), nurnik białoskrzydły (Cepphus grylle), nurzyk
podbielały (Uria aalge);

– kaczki: edredon (Somateria mollissima), czernica (Aythya fuligula), ogorzałka (A. marila),
lodówka (Clangula hyemalis), markaczka (Melanitta nigra), uhla (M. fusca), bernikla
białolica (Branta leucopsis);

– tracze: szlachar (Mergus serrator), bielaczek (M. albellus);

– rybitwy: popielata (Sterna paradisaea), zwyczajna (S. hirundo), wielkodzioba (S. caspia),
czubata (S. sandvicensis);

– mewy: srebrzysta (Larus argentatus), zółtonoga (L. fuscus), siodłata (L. marinus),
pospolita (L. canus), smieszka (L. ridibundus);

– siewkowce: krwawodziób (Tringa totanus), brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos), biegus
zmienny (Calidris alpina);

– nury: rdzawoszyi (Gavia stellata), czarnoszyi (G. arctica);

– perkozy: rogaty (Podiceps auritus);

– pełnopłetwe: kormoran czarny (Phalacrocorax carbo).

Za najbardziej morskie wśród bałtyckich ptaków uważane są alki gnieżdżące się na małych wyspach i stromych skałach Bałtyku, gdzie większość gatunków morskich kaczek gnieździ się na wybrzeżach morskich i w rejonach ujść rzecznych (edredon, markacza, uhla), czy też na wybrzeżach nadbałtyckich jezior i innych zbiorników wód słodkich (czernica, ogorzałka, lodówka). Mewy zaś gnieżdżą się zazwyczaj na wybrzeżu albo tak jak w przypadku mewy śmieszki w dużych koloniach w głębi lądu. Większość nadbałtyckich ptaków to wędrowcy (kaczki, rybitwy). Gnieżdżą się zwykle na północy Europy (uhla, markaczka) lub nawet dalej, na obszarach arktycznych (lodówka, bielaczek) na zimę kierując się w cieplejsze rejony Bałtyku.

Zakres wędrówek ptaków częściowo osiadłych (alki, mewy) jest znacznie mniejszy. Skaliste, niedostepne wybrzeza i przybrzezne akweny to miejsca, gdzie bytuja pojedyncze
pary (nurnik białoskrzydły), ale i kilkutysieczne kolonie (alka krzywonosa, rybitwa
popielata). Ptakami pojawiajacymi sie na plazy, głównie podczas przelotów sa, przede
wszystkim biegus zmienny, krwawodziób i brodziec piskliwy oraz wiele innych gatunków
równiez nalezacych do siewkowców. Najwiekszymi ptakami gniezdzacymi sie nad Bałtykiem
sa kormoran czarny (Phalacrocorax carbo), bielik (Haliaeetus albicilla) i łabedz
niemy (Cyngus olor). Po okresie drastycznego spadku liczebnosci bielika i kormorana,
wywołanego tak skutkami zanieczyszczenia srodowiska, jak i swiadomym tepieniem, scisła
ochrona spowodowała, ze liczba tych ptaków wyraznie wzrosła. Nowym gatunkiem,
gniazdujacym nad Bałtykiem, który w ostatnich latach znalazł tu korzystne warunki
rozwoju jest ges – bernikla białolica.

Pokarm bałtyckich ptaków morski jest związany z ich umiejętnościami nurkowania. Ptaki doskonale nurkujące (kaczki i alki) mają szerszy wachlarz pokarmowy (odzywiają się głównie mięczakami, skorupiakami, wieloszczetami jak i rybami oraz roślinami) niż ptaki nienurkujące (mewy i rybitwy), które odżywiają się głównie rybami, owadami, skorupiakami i jajami innych ptaków (lub jak w przypadku mew także odpadami)




Ocenia sie, ze w rejonie Morza Bałtyckiego zimuje około 9 mln ptaków morskich
przybywajacych tak z terenów arktycznych, jak i migrujacych wzdłuz Bałtyku. Lodówki,
edredony, uhle i markaczki stanowia około 70% tej liczby. Zimowiska te nie sa
równomiernie rozmieszczone wzdłuz wybrzezy, ani tez równomiernie zasiedlone. Zlokalizowano
39 waznych obszarów zimowania z czego 10 daje schronienie az 70% ptaków.

Najwazniejsze i najwieksze z nich to:

– płytkie zatoki i estuaria zachodnich wybrzezy Polski i wschodnich Niemiec – zimuje
tam około 1 mln ptaków, głównie bielaczek, ogorzałka, czernica;

– płytkie wody Zatoki Pomorskiej pomiedzy Niemcami a Polska – obszar, gdzie zimuje
około 1,3 mln ptaków, przede wszystkim uhla, perkoz rogaty, lodówka, nurnik białoskrzydły;

– piaszczyste i zwirowe ławice wzdłuz wybrzezy Estonii i Łotwy w Zatoce Ryskiej – zimuje
tam około 1,5 mln ptaków, głównie nury (nur rdzawoszyi), lodówka, uhla, nurnik
białoskrzydły;

– północno-zachodnia czesc Kattegatu – gdzie zimuje około 1,2 mln ptaków, z których
najwazniejsze to edredon, alka krzywonosa, perkoz rdzawoszyi, markaczka.

Ciekawostka:

Wsród zimowisk jako szczególnie wazne, ze wzgledu na obecnosc ptaków morskich,
zakwalifikowano wzdłuz wybrzezy Danii – 42 rejony, Niemiec – 23, Polski – 15, Rosji – 2,
Litwy – 2, Łotwy – 6, Estonii – 5 i Finlandii – 22 obszary.